Kunnen grootouders omgang na echtscheiding afdwingen

Mirjam Timmerman

Het CDA vraagt aandacht voor grootouders die als gevolg van een echtscheiding van hun kinderen niet of nauwelijks meer contact hebben met hun kleinkinderen. CDA-leden Oskam en Keijzer hebben de initiatiefnota ‘Opgroeien met opa en oma’ opgesteld. Kunnen grootouders omgang na echtscheiding afdwingen is de vraag.

Positieve rol grootouders

Minister van der Steur geeft in zijn reactie aan dat het ‘zonder meer afschuwelijk is als een echtscheiding tot gevolg heeft dat de band tussen grootouders en kleinkinderen wordt bemoeilijkt of eindigt. Grootouders kunnen een positieve invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen. Ook tijdens een scheiding kunnen zij een stabiele factor zijn waar kinderen terecht kunnen en zij kunnen daarmee van belangrijke waarde zijn voor deze kinderen. Het kan tot schrijnende situaties leiden als dit als gevolg van een echtscheiding niet lukt.’

Privékwestie

Verder schrijft minister van der Steur; ‘Verhalen van grootouders die dit is overkomen hebben mij dit eens te meer bevestigd. Familieaangelegenheden en echtscheidingen zijn echter een privékwestie. De verantwoordelijkheid voor kinderen berust uiteraard bij de ouders. Zij hebben de plicht de gevolgen van een echtscheiding voor kinderen te minimaliseren. Heel veel ouders lukt dat uitstekend, vaak/soms ook met hulp van grootouders. Overheidsingrijpen kan dan ook alleen gerechtvaardigd zijn indien ouders kinderen inzetten in de strijd en kinderen zo ernstig in de knel raken dat hun ontwikkeling wordt bedreigd. De ervaring leert dat indien ouders eenmaal een ‘vechtmodus’ bereikt hebben, het heel lastig is om hier weer uit te komen. Vaak lukt het dan ook het sociaal netwerk niet meer om de-escalerend op te treden.’

Omgangsrecht in wet vastleggen

De initiatiefnemers van het CDA stellen voor het omgangsrecht tussen grootouders en hun kleinkinderen expliciet in de wet vast te leggen. Minister van der Steur geeft echter aan dat een wettelijk omgangsrecht misschien een oplossing lijkt te bieden maar ook kan worden gebruikt als instrument om de positie van de ene ouder ten opzichte van de andere ouder te versterken. Het kan ook leiden tot juridisering, terwijl kinderen bij een scheiding meer baat hebben bij dejuridisering van het conflict.

Déjuridisering

Conclusie van de minister is dat hij er de voorkeur aan geeft op een informele manier te bevorderen dat grootouders na de scheiding bij hun kleinkinderen betrokken blijven. De minister geeft als voorbeeld de inzet van familiegroepsplannen, waarbij grootouders betrokken kunnen worden. De minister geeft een aantal redenen waarom het volgens hem geen goed idee is om grootouders een afdwingbaar recht op omgang met hun kleinkinderen te geven. Het is volgens hem in het belang van het kind als het aantal partijen dan aan het kind kan ‘trekken’ beperkt blijft. Ook het vol plannen van de agenda van de kinderen met omgangsregelingen wordt door deskundigen voor gewaarschuwd. Verder kunnen deze kinderen te maken krijgen met grote loyaliteitsconflicten. Verdere escalatie en juridisering van dit soort situaties in familieverband in volgens de minister daarom niet wenselijk.