Onze kinderen, onze toekomst

James Rijnders

Psycholoog James Rijnders blogt over onze kinderen, onze toekomst en het effect van echtscheiding op de samenleving, over schrikbarende aantallen en pijn uit het verleden:

‘LET OP ONZE KINDEREN! U kent die borden wel die je schreeuwend tegemoet treden als je wel eens met de auto door een woonwijk rijdt. “Denk aan onze kinderen” of “opgepast, spelende kinderen”. Ouders blijken zich zeer bewust van de kwetsbaarheid van hun kinderen als zij op straat spelen. Als je wel eens met je gezin in een vliegtuig hebt gezeten op weg naar een zomerse vakantiebestemming, herken je de instructie van de stewardess om als ouder in een noodgeval eerst zelf het zuurstofmasker op te doen en dan pas van je kind. De boodschap is dat we in een crisis of noodsituatie als ouder eerst aan ons eigen welzijn moeten denken om van betekenis te kunnen zijn voor onze kinderen. Helaas lijken veel mensen die in scheiding liggen vergeten te zijn hoe kwetsbaar hun kinderen zijn in een dergelijke situatie en ook niet meer weten hoe als ouder het beste te handelen.

Onthutsend beeld

De echtscheidingscijfers in Nederland laten een zorgelijk en onthutsend beeld zien. Cijfers over b.v. werkeloosheid en criminaliteit waar we in de media mee geconfronteerd worden, nemen we vaak voor kennisgeving aan. We halen onze schouders op. Die cijfers lijken ons in eerste instantie niet persoonlijk te raken. Echter, als we de echtscheidingscijfers nader onder de loep nemen dan doemt een zorgwekkend beeld op. Het CBS( Het Centraal Bureau voor de Statistiek) houdt al geruime tijd de echtscheidingspercentages bij in Nederland. Vanaf 1980 is dit percentage jaarlijks gestegen van 24,0% naar 38,1% in 2013. 1 op de 3 huwelijken eindigt in een scheiding. Jaarlijks vinden er in Nederland tussen de 35.000 en 37.000 echtscheidingen plaats. De trend lijkt niet meer te stoppen. We lijken net als in Amerika toe te groeien naar een echtscheidingspercentage van 50%. Een op de twee huwelijken en geregistreerde partnerschappen in Nederland gaat het in de naaste toekomst naar alle waarschijnlijkheid niet redden.

Miljoen kinderen met gescheiden ouders

Circa 1 miljoen kinderen in de leeftijd van 0-18 jaar in Nederland hebben op basis van de jaarlijkse echtscheidingspercentages van de afgelopen 20 jaar, gescheiden ouders. Stelt u zich nu het volgende voor. De Amsterdam Arena, het Ajax stadion heeft een capaciteit van ruim 53.000 toeschouwers. De Kuip, het Feyenoord stadion kan ruim 51.000 mensen herbergen. Hoeveel stadions zijn er nu nodig om kinderen van gescheiden ouders in Nederland op te vangen? Dat zullen er ongeveer 20 zijn die allemaal gebouwd rond een immens groot plein, leegstromen. Vervolgens verzamelen die kinderen zich op dat plein. En allemaal hebben ze een verhaal te vertellen over de gevolgen van de scheiding van hun ouders.

Stadion vol problemen

Een ruwe schatting is dat jaarlijks 70.000 thuiswonende kinderen met een scheiding van hun ouders worden geconfronteerd. Volgens Erik van der Elst, van Kinderen uit de Knel, ondervindt 30% van die 70.000 duizend thuiswonende kinderen “bijkomende” problemen, dat zijn er 21.000. Wat die problemen zijn weten we niet precies maar het zou kunnen gaan om lichamelijke en/of gedrags- problemen die worden gesignaleerd en aangemeld in de GGZ. De Euroborg het stadion van FC Groningen wordt er net mee gevuld. 3000 van die kinderen (15% van deze 30%) krijgen vervolgens te maken met een problematische echtscheiding, ook wel vechtscheiding genoemd.

Ingrijpende invloed op latere leven

Advocaten, family- mediators, allerlei instellingen voor Jeugdzorg en uiteindelijk de Rechtbank worden regelmatig geconfronteerd met een verbitterde en verbeten strijd over de omgangsregeling van de kinderen. Maar hoe zit het eigenlijk met die andere ruim 40.000 kinderen die ook de scheiding van hun ouders hebben moeten ondergaan. Uit sociaal wetenschappelijk onderzoek blijkt onomstotelijk dat kinderen van gescheiden ouders een veel hogere kans hebben zelf in een echtscheiding terecht te komen dan kinderen van niet gescheiden ouders. Onderzoek waaruit zou moeten blijken hoe kinderen van gescheiden ouders later in hun leven functioneren, is nog niet voorhanden of is slechts anecdotisch.

Pijn uit het verleden

Ik wil er geen misverstand over laten bestaan dat echtscheiding soms onvermijdelijk en noodzakelijk is. Een scheiding kan nodig zijn om niet alleen je eigen welzijn als ouder maar vooral ook het welzijn van de kinderen veilig te stellen. Je kunt niet goed ouderen als je niet goed in je vel zit en ik ken ouders die bewust scheiden om de kinderen niet langer bloot te stellen aan de escalerende ruzies of de onvoorspelbare agressiviteit of emotionele instabiliteit van een partner.
“The bottom line” zoals Amerikanen het zo treffend kunnen zeggen is, dat een echtscheiding een ingrijpende invloed kan hebben op het leven en welzijn van kinderen en (jong)volwassenen niet alleen in het heden maar zelfs nog generaties later. Er is veel onbegrepen en onverwerkt leed als je beseft dat er veel ouderen zijn die nog steeds worstelen met de pijn van hun verleden.

Onze kinderen, onze toekomst

Een van de belangrijke pijlers waarop het welzijn van mensen is gebaseerd, is de kwaliteit van relaties met (betekenisvolle) anderen. De toekomst van onze samenleving ligt deels in handen van ouders die hun zorgverantwoordelijkheid nemen en ondanks de tegenslag van een echtscheiding, hun kinderen op een liefdevolle, zorgzame en betrokken manier weten op te voeden. Het welzijn van de kinderen staat op het spel, ze moeten gezien worden en er moet rekening met ze worden gehouden. Daar schort het helaas nog wel eens aan.’

Over James Rijnders

James Rijnders is GZ psycholoog, EMDR Practioner, Trauma therapeut en Family mediator. Hij houdt zich in het bijzonder bezig met de effecten van echtscheiding op kinderen. Wil je een gesprek aanvragen met James Rijnders? Vul dan ons contactformulier in of bel even met 0900-588 88 88.