Verdeling van pensioen bij echtscheiding | Een makkelijke uitleg

Normand Jones

Verdeling van pensioen bij echtscheiding op een makkelijke manier uitgelegd. Als je gaat scheiden moet alles worden verdeeld. Ook het pensioen. Het is best lastig om te begrijpen hoe dat allemaal in elkaar zit. In dit overzicht vind je een zo makkelijk mogelijke uitleg van alle punten waar je mee te maken kan krijgen als je gaat scheiden en je pensioen wilt verdelen.

Even vooraf

Elke situatie is weer anders. Kan je wel wat hulp en advies gebruiken? Mail ons dan even: info@oprechtscheiden.nl of bel naar 0900-588 88 88. En verder: De verdeling van het pensioen geldt niet alleen bij echtscheiding, maar ook bij scheiding van tafel en bed en bij beëindiging van geregistreerd partnerschap. Voor de leesbaarheid noemen we alleen huwelijk en echtscheiding. Maar dezelfde regels gelden dus voor geregistreerd partnerschap en bij een scheiding van tafel en bed.

Inhoudsopgave

Een gratis echtscheidingsconvenant opstellen inclusief pensioenverdeling?

Wat zijn de voordelen van deze manier van een convenant opstellen?

> Volledig schriftelijk; je kan je scheiding online regelen

> Makkelijk; je hoeft alleen vragen te beantwoorden

> Maatwerk; past bij jou persoonlijke situatie

> Kostenbesparing; zelf doen is minder advocaat-uren

> Professionele hulp; voor vragen en advies

> Privacy en je gegevens veilig; thuis achter de computer, in eigen tempo.

Een wet over verdeling pensioen

Voor de verdeling van het pensioen bestaat een speciale wet. Die wet heet ‘Wet verevening pensioenrechten bij scheiding’. Hier is een wet voor gemaakt omdat men in Nederland vindt dat je beiden recht hebt op het pensioen dat je tijdens je huwelijk hebt opgebouwd.

Over welke pensioenen gaat het?

Het ouderdomspensioen opgebouwd tijdens het huwelijk
SAIP (samenloopregeling Indonesische pensioenen)
Militaire pensioenen
Kapitaalverzekeringen met pensioenclausule (als het geen lijfrenteverzekering is)

Welke pensioenen vallen niet onder deze wet?

Vut
Lijfrente
Invaliditeitspensioen
Bepaalde tijdelijke pensioenen
Pensioen bij ongehuwd samenwonen
Nabestaandenpensioen (vwb de verdeling. Nabestaandenpensioen wordt wel bij conversie betrokken, hierover later)
Nabestaanden uitkeringen (ANW)
AOW

AOW wordt niet verdeeld

Het AOW pensioen hoeft niet verdeeld te worden. Iedereen heeft daar recht op. Ben je getrouwd, dan krijg je AOW-pensioen voor gehuwden, ben je gescheiden, dan krijg je AOW-pensioen voor een alleenstaande.

Kleine pensioenen worden ook niet verdeeld

De ondergrens voor uitbetaling door de pensioenuitvoerder is ongeveer € 500,- bruto per jaar. Deze ondergrens wordt jaarlijks geïndexeerd. Voor actuele bedragen kan je even kijken op www.rijksoverheid.nl.

Formulier

Tijdens je scheiding kan je met elkaar afspraken maken over de verdeling van jullie pensioen. Die afspraken moeten worden doorgegeven aan de pensioenuitvoerder. Dat kan alleen met het formulier ‘Mededeling van scheiding in verband met verdeling van het ouderdomspensioen’. Zo weet de pensioenuitvoerder dat je bent gescheiden en welk deel van het pensioen moet worden overgemaakt aan wie.

Het formulier om de verdeling van het pensioen door te geven aan je pensioenfonds kan je hier downloaden in pdf

Binnen 2 jaar na scheiding

Het formulier moet je uiterlijk binnen 2 jaar na de scheiding opsturen naar de pensioenuitvoerder van de partner die het pensioen heeft opgebouwd. Als het pensioen al is ingegaan kan je in de linker bovenhoek van het formulier schrijven: ‘graag met voorrang behandelen’. Dan kan de pensioenuitvoerder de aanvraag met voorrang behandelen.

Wie moet het invullen

Als je het pensioen fifty-fifty wilt verdelen dan is het voldoende als een van jullie beiden het formulier invult en ondertekent. Als je een andere verdeling wilt moeten jullie het formulier beiden ondertekenen. De keuze die jullie op het formulier vastleggen is voor de pensioenuitvoerder definitief. Als je allebei afzonderlijk een formulier invult zorg er dan wel voor dat je hetzelfde invult.

Meerdere pensioenen

Als het pensioen is opgebouwd bij meerdere pensioenuitvoerders moet je naar elke pensioenuitvoerder een formulier toesturen.

Je kan de wet ook uitsluiten

Als je de standaardverdeling zoals die in de wet staat niet wilt volgen dan kan dat. Je kunt dan in je echtscheidingsconvenant opnemen dat je het pensioen helemaal niet wilt verdelen, of dat je een andere verdeling wilt dan de standaardverdeling. Dit moet je wel aan de pensioenuitvoerder laten weten. Dat kan door een gewaarmerkt afschrift van het echtscheidingsconvenant op te sturen naar de pensioenuitvoerder. Je moet in dit geval dus niet het formulier opsturen.

Let even goed op

Als je een andere verdeling van pensioen wilt afspreken moet je dat dus in het echtscheidingsconvenant vermelden. Het convenant moet je naar de pensioenuitvoerder opsturen. Als je het niet opstuurt en je ex-partner stuurt wél het formulier voor verdeling van het pensioen op dan gaat de pensioenuitvoerder er van uit dat het pensioen wél moet worden verdeeld. Dit kan je dan gelukkig weer rechtzetten door alsnog het echtscheidingsconvenant op te sturen naar de pensioenuitvoerder.

Hoe verdelen we een gelijk pensioen

Als jij en je ex-partner allebei pensioen hebben opgebouwd kunnen die pensioenen allebei op dezelfde manier worden verdeeld. Als jullie ongeveer evenveel pensioen hebben kan je afzien van verdeling van de pensioenen.

Hoe verdelen we een ongelijk pensioen

Als de opbouw van beide pensioenen veel verschilt dan kan je kiezen voor het verdelen van één van de pensioenen. Je kan dan bijvoorbeeld het grootste pensioen verdelen en degene die het kleinste pensioen heeft de helft geven van het grootste pensioen, minus de helft van het bedrag van het eigen pensioen.

Eén van jullie beiden overlijdt

Als degene die het pensioen heeft opgebouwd overlijdt, dan krijgt de ex-partner geen deel meer van het ouderdomspensioen. Misschien is er dan nog wel recht op een bijzonder nabestaandenpensioen. Overlijdt degene die niet zelf het pensioen heeft opgebouwd dan krijgt de ander weer het volledige ouderdomspensioen. (bij conversie verandert de situatie voor de ex-partner niet, daarover verderop meer).

Nabestaandenpensioen

In veel pensioenregelingen is er naast ouderdomspensioen ook een aanspraak op nabestaandenpensioen. Het nabestaandenpensioen is een uitkering die je krijgt als je partner overlijdt en wordt meestal afgeleid van het ouderdomspensioen dat zou zijn bereikt bij pensionering. Voor de bedragen kan je het pensioenreglement van je pensioenuitvoerder even nakijken. Dat staat meestal op de website van de pensioenuitvoerder.

Bijzonder nabestaandenpensioen

Als je ex-partner overlijdt en je bent al gescheiden én je hebt een pensioenregeling die voorziet in een partnerpensioen op opbouwbasis, dan kan je een bijzonder nabestaandenpensioen krijgen. In het geval van een partnerpensioen op risicobasis dan is er na de scheiding geen recht op bijzonder nabestaandenpensioen. Het bijzonder nabestaandenpensioen is gebaseerd op het pensioen opgebouwd tot aan de scheiding. Bij een scheiding van tafel en bed wordt de opbouw van het nabestaandenpensioen pas stopgezet als de scheiding van tafel en bed wordt gevolgd door een ontbinding van het huwelijk.

Standaardverdeling

De standaardverdeling volgens de wet is dat beide partners recht hebben op de helft van het pensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Het maakt hierbij niet uit of je getrouwd bent in gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden hebt afgesloten. Uitzondering is als er in de huwelijkse voorwaarden uitdrukkelijk staat dat de wet is uitgesloten of dat er geen verdeling is bij scheiding.

Andere verdeling

Je kan ook een andere verdeling afspreken dan ieder de helft. Bijvoorbeeld 80% voor de ene partner en 20% voor de andere. Je kan ook afspreken dat het ouderdomspensioen dat is opgebouwd vóór het huwelijk wordt meegenomen in de verdeling.

Conversie

Conversie is een ander woord voor ‘omzetting’. Het deel van het pensioen van degene die heeft opgebouwd wordt, samen met het bijzonder nabestaandenpensioen (indien van toepassing), voorgoed omgezet in een eigen ouderdomspensioen. Zo krijgt dus degene die niet zelf pensioen heeft opgebouwd een eigen aanspraak op pensioen, gekoppeld aan het leven en de leeftijd van deze persoon. Degene die het pensioen heeft opgebouwd ontvangt na conversie vanaf de pensionering het niet omgezette deel van het pensioen. Dit verandert niet na overlijden van degene die niet zelf pensioen heeft opgebouwd. Dan wordt niet opnieuw het hele ouderdomspensioen uitgekeerd. Als de ex-partner die het pensioen heeft opgebouwd overlijdt, houdt de andere ex-partner na conversie zelf recht op pensioen. Conversie is niet mogelijk bij een scheiding van tafel en bed.

Conversie en bijzonder nabestaandenpensioen

Er bestaat na conversie geen recht meer op bijzonder nabestaandenpensioen

Hoe conversie vastleggen

Als je conversie wilt afspreken kan je dat vastleggen in het echtscheidingsconvenant. Naar de pensioenuitvoerder moet dan het formulier gestuurd worden en dat moet door jullie beiden worden ondertekend. Daarbij moet ook een gewaarmerkte kopie van het echtscheidingsconvenant meegestuurd worden.

Pensioenuitvoerder moet akkoord gaan

Conversie is alleen mogelijk als de pensioenuitvoerder met het verzoek akkoord is. Pas als de pensioenuitvoerder instemt, dan is de conversie definitief en kan het niet meer worden teruggedraaid.

Verdeling bij conversie niet altijd 50%

Na conversie is de ‘eigen aanspraak op ouderdomspensioen’ niet altijd 50%. Dat komt omdat de eigen aanspraak bestaat uit de helft van het pensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd plus de omzetting van het gehele bijzonder nabestaandenpensioen. Of conversie voordelig is hangt dus van verschillende oorzaken af en kan je het beste laten berekenen door de pensioenuitvoerder. Je kan bij conversie ook een andere verdeling dan 50% afspreken, of je kan het pensioen laten meetellen dat vóór het huwelijk is opgebouwd.

Voordeel van conversie

Je hebt na conversie beiden je eigen pensioen en hoeft daardoor niet meer met elkaar in contact te zijn op het moment van pensionering.

Nadeel van conversie

Bij overlijden van de ex-partner vóór de pensioendatum kan degene die niet zelf het pensioen heeft opgebouwd zonder enig inkomen van of via de ex-partner komen te zitten, want ook eventuele alimentatie stopt. Tot aan de pensioendatum moet diegene dan zelf in het onderhoud kunnen voorzien. Nadeel voor degene die pensioen heeft opgebouwd is dat hij of zij bij overlijden van de ex-partner niet meer het volledige pensioen krijgt.

Pensioenbreuk en waardeoverdracht

Als je van baan verandert kan je de waarde van je opgebouwde pensioen meenemen naar de nieuwe werkgever. Dat is het recht op waardeoverdracht. Voordeel is dat het totale pensioen door één pensioenuitvoerder wordt uitbetaald. Ook wordt de kans op pensioenbreuk zo verminderd.

Recht op uitbetaling

Het deel van het ouderdomspensioen dat moet worden uitbetaald aan degene die het niet heeft opgebouwd heet ‘recht op uitbetaling’. De hoogte daarvan staat niet voor altijd vast. Het bedrag kan bijvoorbeeld meegroeien met de algemene loonontwikkeling van de persoon die het pensioen opbouwt. Ook als iemand niet meer in dienst is bij de werkgever kan het toch zijn dat de pensioenaanspraak groeit. Een inkomensstijging door carrière heeft geen invloed op het recht van uitbetaling.

Pensioendatum

Het ‘recht op uitbetaling’ is afhankelijk van de pensioendatum van degene die het pensioen heeft opgebouwd. Als die kiest voor een vervroegd pensioen, dan zal de partner ook eerder ‘recht op uitbetaling’ hebben. Een eerdere pensioendatum kan echter een lagere uitkering tot gevolg hebben. Door conversie kan zo’n nadeel worden voorkomen voor degene die niet zelf pensioen heeft opgebouwd.

Even een overzicht in een plaatje:

Pensioen en alimentatie

Alimentatie en pensioen staan in principe los van elkaar. Of het pensioen gevolgen heeft voor de uitbetaling van de alimentatie is afhankelijk van concrete omstandigheden van het geval. Als je het er samen over eens bent dat na de pensionering de alimentatie verminderd kan worden dan hoeven jullie daarvoor niet naar de rechtbank. De ontvanger van de alimentatie kan aan de ander in een brief meedelen tot welk bedrag de alimentatie mag worden verminderd (mag ook helemaal beëindigd worden).

Je hertrouwt met je ex-echtgenoot

Stel dat je weer met je ex trouwt, dan moet je dat schriftelijk melden bij de pensioenuitvoerder. Als je dan toch weer gaat scheiden kan je het pensioen opnieuw verdelen. De huwelijkse perioden worden dan bij elkaar opgeteld. Je moet dit wel weer melden bij de pensioenuitvoerder (met het bekende formulier).

Je hertrouwt met een ander

Het hertrouwen heeft geen invloed op het pensioen. Bij alimentatie is dit een heel ander verhaal. Als degene die alimentatie ontvangt hertrouwt (of gaat samenwonen of een geregistreerd partnerschap aangaat) vervalt het recht op alimentatie. Als degene die alimentatie betaalt hertrouwd heeft dat vaak gevolgen voor de draagkracht. Het nieuwe gezin moet namelijk ook onderhouden worden.

Welke pensioenuitvoerder?

Als jullie bij verschillende werkgevers hebben gewerkt is het niet altijd makkelijk om alle pensioenuitvoerders te achterhalen. Je kan hiervoor kijken in het pensioenregister www.mijnpensioenoverzicht.nl of op de website van de Nederlandsche Bank (DNB): www.dnb.nl ga naar veelgestelde vragen en vervolgens naar vragen over pensioenen.

Kosten voor verdeling van pensioen

De pensioenuitvoerder mag kosten rekenen voor het uitvoeren van de verdeling. Die kosten zijn voor jullie beiden ieder de helft. Soms krijg je daarvoor een rekening, soms wordt het in mindering gebracht op de uitbetaling van het pensioen. Er zijn ook pensioenuitvoerders die geen kosten rekenen.

Op hoeveel heb ik recht?

Hoeveel pensioen je gaat krijgen is heel moeilijk te berekenen. Je kan dit het beste laten doen door de pensioenuitvoerder.

Fiscale gevolgen

Een paar maanden voordat de betalingen beginnen vraagt de pensioenuitvoerder op welke rekening je het pensioen wilt ontvangen. Ook kan je dan aangeven in welke belastingtariefgroep je wilt worden ingedeeld. Uitbetalingen zijn nooit met terugwerkende kracht. Degene die het pensioen niet zelf heeft opgebouwd krijgt uitbetaald één maand na melding. Het pensioen wordt netto uitbetaald. Op het jaaroverzicht staat het bruto-pensioen. Pensioenverdeling heeft alleen fiscale gevolgen als je door de verdeling van het pensioen in een andere belastingschijf komt.

Als de ene partner pensioen uitbetaalt aan de ander kan hij of zij de uitbetaalde bedragen in mindering brengen op het belastbaar inkomen. Je kan dan rekening laten houden met de aftrekbare doorbetalingen van het pensioendeel. Je kan een voorlopige teruggaaf inkomstenbelasting krijgen.

Degene die het pensioendeel ontvangt moet daar achteraf inkomstenbelasting en premies over betalen. Je krijgt daarvoor een aanslag inkomstenbelasting.