Werk en scheiden | Stress op je werk door je echtscheiding?

Mirjam Timmerman

Echtscheiding staat, na dood-van-een-partner, op nummer 2 van de meest stressvolle gebeurtenissen in een mensenleven. Geen wonder dat zoveel stress ook direct effect heeft op je werk. Werk en scheiden zijn twee zaken die niet van elkaar zijn los te koppelen. Welk effect heeft je echtscheiding op je werk? En hoe gaat een werkgever daar mee om? Of gaat je collega scheiden en ben je het eigenlijk een beetje zat dat al het werk op jouw bordje ligt? De stress loopt op….

Scheiden #2 meest stressvolle gebeurtenissen

In 1967 hebben psychiaters Holmes en Rahe onderzoek gedaan onder 5000 medische patiënten. Ze wilden onderzoeken of stressvolle gebeurtenissen effect hebben op het ontstaan van ziekten. Zij hebben hun resultaten opgenomen in een Social Readjustment Rating Scale (SRRS). In deze schaal geven zij een overzicht van meest stressvolle gebeurtenissen in het leven van een mens. In deze schaal, die wereldwijd vaak wordt aangehaald om aan te geven hoe stressvol iets is, staat op nummer 1: dood van een partner. En op een verrassende tweede plaatst staat? Echtscheiding! Scheiden is volgens Holmes en Rahe een grotere stressfactor dan gevangenisstraf, ontslag, zwangerschap, trouwen, vakantie en seksuele problemen, om er zomaar eens een paar te noemen.

Mijn scheiding…

Interview met Ilona Visscher – gescheiden sinds 2009

“Mijn reactie op mijn scheiding was dat ik vooral heel hard ging werken. Ik sta voor de klas en hield werk en privé dus gescheiden op de werkvloer. Onderling met mijn collega’s kon ik er goed over praten, dit heeft mij erg geholpen. Daarnaast heb ik gedurende deze periode bij een therapeut lichaamstherapie gevolgd. Dit heeft mij echt er doorheen geholpen. Mijn leidinggevende speelde geen grote rol in deze tijd. Ze vroeg soms hoe het mij ging. Doordat ik al in therapie was en ik met mijn collega’s er goed over kon praten, vond ik dit prima. Voor medewerkers die dit niet hebben raad ik de leidinggevende aan een luisterend oor te zijn en iemand de ruimte te geven. Daarnaast kan een leidinggevende doorverwijzen naar een vertrouwenspersoon of therapie aanraden.”

Onderzoek naar werk en scheiden

Naar de invloed van een scheiding op de werkvloer is onderzoek gedaan door Tamar Sturrus, Riëtte van Dijk, Frencis Rozeboom, Mascha Vermeulen en Linda van Winkoop. Zij hebben de vraag gesteld: Wat is de invloed van een scheiding op de kwaliteit van je werk? Hoe kan werk een stabiele factor worden, wanneer je thuissituatie verandert? En hoe kan je werkgever je hierin ondersteunen? Dat werk en scheiden een directe link hebben is wel duidelijk. Download hier een pdf van het onderzoek: Whitepaper Werk en Scheiding.

Scheiding en je privéleven

Wanneer het thuis niet lekker loopt, heb je op je werk ook problemen. Op dat moment lopen privé en werk echt door elkaar. Je kunt bijvoorbeeld problemen krijgen met je concentratie, kortaf doen tegen collega’s of zelfs woedeaanvallen krijgen. Hoelang je last blijft houden van de impact die de scheiding met zich mee brengt, kan erg verschillen. De duur is mede afhankelijk van je psychische gesteldheid. Door je scheiding moet je veel praktische zaken regelen. En dat kost tijd. Daarnaast moet je de scheiding natuurlijk ook emotioneel verwerken. Logisch dat het dan lastig is om je op je werk te concentreren. Aan de andere kant: je werk kan ook een welkome afleiding zijn. Even een momentje om even NIET met de scheiding bezig te zijn.

Werk als stabiele factor – interview

Interview met Brechje van Geenen

In dit interview geeft Brechje van Geenen, executive- en scheidingscoach en ontwikkelaar van ‘ Scheiden op de Werkvloer’, tips aan leidinggevenden over hoe zij hun werknemer kunnen ondersteunen tijdens een scheiding. ‘Een scheiding vraagt om maatwerk én om creativiteit’. Wat maakt een werknemer die in een scheiding ligt, mee volgens jou?

“Bij een scheiding doorloopt iemand verschillende rouwfases. Deze fases worden in het model van Kübler Ross goed onderscheiden (zie onderstaand kader). De uitdaging van deze rouwfases is dat je ze niet stap voor stap doorgaat, maar dat je als het ware als een pendel heen en weer gaat tussen de fases. Dit proces heeft veel tijd nodig. Daarnaast doorloopt iedereen deze fases op een ander tempo en andere manier, waardoor begrip en geduld naar elkaar toe ook een uitdaging kan zijn.’ Een scheiding brengt ook vragen rond de identiteit met zich mee. Brechje komt in haar werk als coach ook mensen tegen bij wie vragen als ‘wie ben ik als manager/werkgever/werknemer? voortkomen uit een scheiding. ‘Ga dan eerst werken aan je scheiding, want het kan ook daardoor komen dat je je op dat moment geen goede manager voelt. Er zijn drie pilaren voor emotionele stabiliteit: relaties, werk en thuis. Als één van de drie verandert, is het belangrijk de andere twee stabiel te houden. In een scheiding moet je vaak al verhuizen, dus de enige stabiele pilaar is over het algemeen het werk. Houd dat werk dus zoals het is en wanneer de rest weer stabiel is, ga dan, als er behoefte aan is, naar je werk kijken.”

“Probeer creatief mee te denken met je medewerker.”

Hoe ga je als leidinggevende het gesprek aan over een scheiding?

“Allereerst is het belangrijk dat je een goede relatie met je werknemer hebt. Wanneer je iemand goed kent, is er makkelijk ruimte om vragen te stellen: ik merk dat je werk er anders uit ziet, dat je wat meer fouten maakt. Hoe gaat het met je? Ga zo open mogelijk het gesprek aan. Luister goed, maar probeer het niet op te lossen. Blijf de helicopterview houden. Als iemand niet wil praten, kun je niet dwingen. Laat dan de deur openstaan, zodat die persoon weet dat je er bent om te praten.”

“Verzuim is een keuze en als werkgever kun je hier invloed op hebben door mee te denken over bijvoorbeeld flexibele werktijden aanbieden of het werk tijdelijk anders indelen. Wees hierin ook creatief. Je medewerker kan tijdens een scheiding vaak niet creatief denken door de stress.
Daar kun je als leidinggevende én als collega’s echt mee helpen. Maak ook concrete korte-termijn afspraken, dan haal je een deel van de stress weg. En bovendien stimuleert het ook nog eens de onderlinge loyaliteit richting werkinzet.”

“Mensen gaan niet scheiden, omdat ze een drukke baan hebben.”

Wat kun je doen als je leidinggevende bent op een werkplek waar veel medewerkers gaan scheiden? Volgens Brechje is een drukke baan nooit de enige oorzaak van een scheiding.

“Mensen gaan niet scheiden omdat ze een drukke baan hebben; er ligt een andere oorzaak onder. Je ziet wel dat mensen gaan scheiden omdat ze alleen maar met het werk bezig zijn. Wat dan essentieel is, is blijven communiceren met elkaar. Wanneer je dat niet doet raak je elkaar op een gegeven moment kwijt.”

“Een scheiding van een werknemer is niet de verantwoordelijkheid van de werkgever. Wel kun je op het vitaliteitsstuk iets betekenen als werkgever, door de werk/privé balans laagdrempelig bespreekbaar te houden door het als onderwerp op te nemen in het evaluatiesysteem, of door trainingen over bijvoorbeeld carrière en jonge moeder/vaderschap, of coaching aan te bieden. Een scheiding vraagt om maatwerk en een dosis creativiteit.”

Een scheiding is ook rouwverwerking

‘Elisabeth Kübler-Ross was een Zwitsers-Amerikaans psychiater. Ze studeerde als arts af in Zwitserland en werd vooral in Amerika beroemd om haar pionierswerk rond stervensbegeleiding en de verschillende fasen van rouwverwerking’, zie verder Wikipedia.

Na een scheiding ga je door een rouwverwerkingsproces. De fases tijdens dit proces zijn door Kübler Ross verwerkt in het model hiernaast. Het is belangrijk om daarbij te vermelden dat de fases niet in volgorde worden doorlopen. Je kan ook terugvallen in een eerdere fase of een fase overslaan. (Bron: Kübler-Ross (1969)). De 5 fases van rouwverwerking zijn:
1. Ontkenning;
2. Boosheid;
3. Onderhandelen;
4. Verdriet;
5. Aanpassen.

Invloed van echtscheiding op ziekteverzuim

‘Uit onderzoek van TNO (2007) blijkt dat werknemers in de periode van hun scheiding 1,7 keer vaker ziek zijn, dan werknemers die daar niet mee te maken hebben. In het jaar van de scheiding ligt het verzuimpercentage van gescheiden werknemers tussen de 8,5% en 9%. Ook in het aantal ziektedagen is terug te zien dat er rond de periode van een scheiding werknemers meer verzuimen. 16,8 dagen voor ongescheiden werknemers en 18,3 dagen voor gescheiden werknemers. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat in de jaren voor de scheiding het verzuim toeneemt. Dit is dan ook een signaal dat een leidinggevende kan opvangen, waaruit geconcludeerd kan worden dat er wat aan de hand is met de werknemer. Uit het rapport van TNO blijkt dat een scheiding over het algemeen resulteert in een hoger ziekteverzuim. Uit de enquête blijkt dat de respondenten stress en emotie zien als belangrijkste veroorzaker van verzuim. Er is onderscheid gemaakt tussen de antwoorden van de gescheiden respondenten en de respondenten met een gescheiden collega, omdat hier opvallende verschillen tussen zitten.’ aldus het onderzoek van Tamar Sturrus, Riëtte van Dijk, Frencis Rozeboom, Mascha Vermeulen en Linda van Winkoop.

Wanneer je teamlid een scheiding doormaakt…

Interview met Wim Rozenboom – voormalig teamleider KPN

“Een paar jaar geleden zat een van de mensen uit mijn team in scheiding. Dit had heel duidelijk invloed op haar werkzaamheden. Ze kon zich minder goed concentreren en ze moest vaak weg voor afspraken. De situatie ervoer ik als lastig, voornamelijk doordat het zich lang bleef voorzetten. Ik heb geprobeerd zo goed mogelijk hierop in te spelen en verzuim te voorkomen. Dit deed ik door coulant te zijn met verlof en werktijden en de mogelijkheid te bieden om thuis te werken. Gelukkig heeft deze aanpak geholpen en is ze nauwelijks uitgevallen. Achteraf gezien had ik graag op dat moment tips gekregen hoe ik hiermee moest omgaan.”

Kan je je scheiding op het werk bespreken?

Wanneer iemand een scheiding doormaakt, heeft dit invloed op de productiviteit op het werk. Uit de enquête van Tamar Sturrus onder 32 ervaringsdeskundigen blijkt dat minder concentratie volgens de respondenten de belangrijkste oorzaak van een verminderde productiviteit is. En hoe is de bespreekbaarheid van de scheiding op de werkvloer? Bij 78% van de respondenten is een scheiding een bespreekbaar onderwerp binnen de organisatie. Dit is positief, omdat openheid en het gesprek over een scheiding aan kunnen gaan, veel ziekteverzuim kan voorkomen.

Tips voor leidinggevenden bij echtscheiding

Op grond van haar onderzoek heeft Tamar Sturrus een handige handout opgesteld voor werkgevers. Hoe ga je als werkgever om met de scheiding van een van je werknemers? Wil je de handout op een handige a4 ontvangen? Neem dan even contact met ons op, dan sturen we je de handout nog dezelfde dag toe.

Dank aan

Met dank aan Tamar Sturrus, Riëtte van Dijk, Frencis Rozeboom, Mascha Vermeulen en Linda van Winkoop voor het beschikbaar stellen van hun onderzoek.

Werk en scheiden | heeft je werk te lijden onder de stress?

Zit jij midden in een scheiding en heeft dat directe gevolgen voor je werk? Of gaat je collega scheiden en ben je het een beetje zat dat alles op jou neerkomt? Laat ons weten wat je er van vindt….