Ouderschap en scheiden, een complexe zaak

Bianca Tummers

Onze gastblogger deze week is Bianca Tummers. Zij is pedagogisch-agogisch jeugdzorgwerker, MfN geregistreerd familie mediator en coach systemisch werk.  Bianca heeft haar eigen onderneming; Buro ONE, dat staat voor Ouderschap Na Echtscheiding. Deze blog gaat over de complexiteit van scheiden en ouderschap. 

Er zijn veel meningen en commentaar op scheidingen. Zeker wanneer er kinderen betrokken zijn. Ik zelf denk dat de houding ten opzichte van gescheiden ouders en kinderen niet echt helpend is voor een positieve groei en ontwikkeling van een groep gescheiden ouders met kinderen die steeds groter wordt.

Scheiden veroordelen

Scheiden hoort bij deze tijd, we hebben te maken met een scheidingscultuur waarbij zich nieuwe samenlevingsvormen ontwikkelen waar kinderen in opgroeien. Scheiden is veel op een negatieve manier in de aandacht. Ik vraag me weleens af welke kansen hebben de kinderen die in deze tijd, waarin scheiden normaal is, groot worden. Het wordt lastig voor hen en hun ouders wanneer de motivatie voor oplossingen ontbreekt door een gebrek aan bredere steun op maatschappelijk gebied. Zolang we blijven veroordelen en deze situatie en ontwikkeling blijven behandelen en bekijken als “niet goed” wordt het lastig.

Ouderschapsreorganisatie

Er wordt in ons land te vrijblijvend aandacht en zorg geschonken aan ouderschapsreorganisatie bij scheiding en ouderschap en bij vorming van samengestelde gezinnen. Ouderschapsreorganisatie is feitelijk een manier om het ouderschap anders te organiseren omdat de context waarbinnen dit vorm moet worden gegeven veranderd. Ouderschapsreorganisatie is geen kwestie van willen, het moet. Wanneer ouders het ouderschap niet reorganiseren (aanpassen aan de nieuwe situatie) door bewustwording, lopen ouders vast, met als gevolg voortdurend conflicten en veel stress. Kinderen kunnen ernstige schade oplopen wanneer ouders blijven hangen in conflicten over ex-partnerschap en het ouderschap. Ouders blijven niet zomaar hangen in een conflict en er wordt vaak te makkelijk gedacht dat ouders moedwillig hun kinderen schaden. Ik denk dat het veel ouders overkomt en dat men niet bij het nemen van een besluit tot scheiding overziet hoe complex de situatie kan worden. Het is niet makkelijk om het ouderschap te reorganiseren omdat de ontwikkeling van het ouderschap door verschillende drukgevende factoren bemoeilijkt wordt, zowel op micro,meso en macro niveau. Ouderschap na echtscheiding wordt verwettelijkt wat de autonomie aantast.

Sociale verbondenheid

Onze maatschappij is een systeem dat weer bestaat uit verschillende systemen die bestaan uit regels en wetten. Het is een systeem van mensen die, hoewel vaak onbewust, in verbondenheid met elkaar leven en werken. Deze systemen kennen wetten en regels zowel formeel als informeel. We hebben te maken met praktische systemen, maar ook met ethische systemen. We dragen allen bij om het systeem in stand te houden en te laten werken dat heet gemeenschapszin. Het is een sociale verbondenheid en men krijgt door hierin te investeren het gevoel erbij te horen. Elk mens wil erbij horen, van betekenis kunnen zijn. Een familie is een systeem dat leeft in het grotere systeem van mensen die ook in verbondenheid met elkaar leven. Deze systemen kennen eveneens regels en wetten. We hebben te maken met toenemende verbroken relaties waarbij kinderen betrokken zijn. Wanneer ouders gaan scheiden zien we dat de systemen door de war raken en met weerstand reageren.

Er bij horen

Decennia lang is het kerngezin een onderdeel geweest van ons systeem. Het huwelijk heeft lang een economische functie gehad maar ook status. We leven met zijn allen in de mythe dat een relatie voor eeuwig is… “Ze leefden nog lang en gelukkig” De realiteit echter is dat scheiden met of zonder kinderen de realiteit van de dag is. Op meso niveau is dit een onzichtbare drukgevende factor. Elk mens heeft behoefte aan verbondenheid er bij te horen. Wat als dat plotseling niet meer zo vanzelfsprekend is, als blijkt dat het anders wordt, je anders bekeken wordt en het anders voelt. Mensen reageren met weerstand. Het bestaansrecht wordt op verschillende niveaus in twijfel getrokken. Scheiden en ouderschap is complex omdat we met deze ontwikkeling in gaan tegen de geldende morele regels en wetten . Het familiesysteem valt uit elkaar en de verbondenheid, het kern gezin en partnerschap voor ouders en kinderen en familie valt weg. Dit is hoe dan ook een groot verlies of je voor een scheiding gekozen hebt of niet, je krijgt dit nooit meer terug.

 

Bewustwording en vaardigheden

Het is een moeilijke en paradoxale opdracht voor vele ouders zeker omdat het kind immers wel verbonden blijft met 2 families en daar hoe dan ook bij hoort. Ouders moeten zich losmaken van de partnerrelatie en het andere familiesysteem, terwijl het kind daarmee verbonden blijft. Dit is complex en vraagt bewustwording en vaardigheden. Op micro niveau kan door relationele en/of persoonlijke problematiek de situatie nog complexer en moeilijker worden. Zonder steun is het ook nog veel moeilijker om persoonlijke problemen aan te kunnen en kan er een negatieve vicieuze cirkel ontstaan van actie -reactie. Voor ouders het weten zitten ze met elkaar in een complexe situatie gevangen die wordt beïnvloedt door een groter geheel en die ze zelf op hun beurt ook weer beïnvloeden door in de weerstand te gaan.

Kind met ouders verbinden

We denken vaak dat de oplossingen liggen in het beschermen van kinderen tegen deze “foute”ouders. Hiermee polariseren we alleen nog meer. De kunst is echter het kind met zijn ouders te verbinden in een nieuwe context en ieder te begeleiden in hun positie te komen. De ouder in de ouderpositie en het kind in de kind positie. Samen leren omgaan met een situatie die verandert en moeilijk is schept perspectief. We kunnen de kinderen niet het verdriet besparen van een verlies, evenals de ouder. We kunnen wel perspectief bieden door het veranderproces te ondersteunen en waar nodig te begeleiden en erover te praten met ouders en kinderen.

Ouderschap na echtscheiding, een complexe zaak

Op dit punt aangekomen kan ik je vertellen dat ouderschap na echtscheiding echt complex is en groter is aan invloed dan de voordeur van ouders. Zou het niet goed zijn om in een ontwikkeling als deze waar gescheiden wordt en ouderschap na echtscheiding die niet meer terug te draaien is te kijken vanuit mogelijkheden en kansen, om weer beweging te brengen. Als we accepteren dat het vastloopt en dat dit ok is, kan er weer beweging komen. Het zou goed zijn als we ons allen bewust worden van het feit dat we een bijdrage kunnen doen. Wanneer we minder kijken vanuit de schuldvraag en minder polariseren maar meer open staan om te begrijpen wat er veranderd bij ouderschap na echtscheiding denk ik dat we kinderen helpen. Zorg bij ouderschapsreorganisatie voor kinderen, ouders, familie en omgeving door voorlichting en ondersteuning normaliseert en is een kans om van iets problematisch iets normaal te maken. Wanneer we veranderprocessen samen ondersteunen wordt het draagbaar en biedt het perspectief, we zorgen samen voor verbondenheid. Het is een kwestie van anders leren kijken. De kinderen van nu worden de ouders van later.

Buro ONE

Buro ONE biedt Mediation diensten tijdens en na de scheiding. Buro ONE is gespecialiseerd in ouderschaps-mediation. U kunt bij Buro ONE terecht alle relationele vraagstukken over ouderschap, opvoeding, gezag en omgang, ouderschapsplan en ouderschapsreorganisatie bij echtscheiding. Buro ONE biedt ook training en advies aan hulpverleners, jeugdzorgwerkers, hulpverleners zorg en welzijn, GGZ medewerkers, jeugdartsen, en mediators/advocatuur over Ouderschap Na Echtscheiding. Lees meer: http://www.ouderschap-na-echtscheiding.nl/