Voogdij en gezag bij scheiden | Hoe zit het nou precies

Als je gaat scheiden krijg je te maken met een aantal termen die je niet dagelijks gebruikt. Voogdij en gezag bij scheiden. Hoe zit dat nou precies? Van veel begrippen weet je misschien niet wat het precies inhoudt. Ik deze blog zal ik proberen de termen voogdij en gezag op een begrijpelijke manier uit te leggen. Hier en daar vermeld ik een artikelnummer uit het wetboek (voor de liefhebbers 😉). En als je vragen hebt, ook als het over iets anders van je scheiding gaat, kan je altijd even bellen of mailen. Onze gegevens vind je hier.

1. Wat is gezag? En wat heeft het met scheiding te maken?

   Het hebben van gezag over een kind houdt in dat je als ouder het recht en de plicht hebt om het kind zelf op te voeden en te verzorgen (art. 1:247 lid 1 BW, art 5 IVRK). Door een echtscheiding verandert daar niets aan. Dus ook na de scheiding hou je het gezag over je kinderen.

2. En wat is voogdij?

   Voogdij is het gezag over minderjarige kinderen dat wordt uitgeoefend door derden die niet de ouders zijn van het kind. Voogdij kan zowel door een natuurlijke persoon worden uitgeoefend als door een rechtspersoon (dus bijvoorbeeld een instantie).
   

   Wat is gezag?

   Gezag is:
   • Ouderlijk gezag (gezag door 1 of beide ouders)
   • Gezamenlijk gezag (gezag door 1 ouder en een ander)
   • Voogdij (gezag door 1 of 2 anderen die niet de ouders zijn)
   • en iets anders is: co-ouderschap. Daarover kan je meer lezen met deze link: wat is co-ouderschap?

     In het wetboek staat precies omschreven wat gezag is (art.1:245BW):

     • Alle minderjarigen staan onder gezag
     • Gezag is de verzamelnaam voor ouderlijk gezag en voogdij
     • Ouderlijk gezag kan door 1 of beide ouders worden uitgeoefend
     • Je kan als ouder samen met een ander die niet de ouder is van het kind, gezamenlijk gezag uitoefenen.
     • Voogdij wordt uitgeoefend door een ander dan de ouder. Voogdij kan alleen ontstaan door een rechterlijke beslissing.

       Waarover heb je gezag?

       Het gezag gaat over 3 onderdelen, namelijk:

       • Een minderjarige
       • Over het vermogen van de minderjarige
       • Over de burgerlijke handelingen van de minderjarige

Wat houdt het in om gezag te hebben?

Het hebben van gezag over een kind houdt in dat je als ouder het recht en de plicht hebt om het kind zelf op te voeden en te verzorgen (art. 1:247 lid 1 BW, art 5 IVRK).

Verzorging en opvoeding: wat houdt dat precies in?

Onder verzorging en opvoeding wordt verstaan de zorg en de verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind en ook het bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. In de verzorging en opvoeding van het kind passen de ouders geen geestelijk of lichamelijk geweld of enig andere vernederende behandeling toe ( art 1:127 lid 2 BW)

Welke verplichting heb je nog meer als ouders?

De ouder die het gezag uitoefent, heeft de verplichting om de ontwikkeling van de banden van zijn kind met de andere ouder te bevorderen (art. 1:247 lid 3 BW)

En als je gaat scheiden, wat verandert er dan?

Als je als ouders met het gezamenlijk gezag gaat scheiden, je geregistreerd partnerschap ontbindt of samenleving beëindigd, dan behoudt je kind het recht op een gelijkwaardige opvoeding en verzorging door beide ouders (art. 1:247 lid 4 BW)

Wat zegt de wet over een ouderschapsplan?

Bij beëindiging van het huwelijk of geregistreerd partnerschap dient een ouderschapsplan te worden opgesteld voor de minderjarige kinderen waarover de ouders het gezamenlijk gezag hebben. Dit ouderschapsplan dient in het scheidingsverzoek op te worden genomen (art 815 lid 2 RV)

Kinderbeschermingsmaatregelen

Als de opvoeding niet aan de eisen voldoet en het kind zodanig opgroeit dat zijn lichamelijk of geestelijke belangen of gezondheid in gevaar komen, kan er een maatregel van kinderbescherming worden opgelegd zoals beperking van het gezag (ondertoezichtstelling) of beeindiging van het gezag (art. 1:255 BW en art. 1:267 BW)

Wie mogen er geen gezag hebben?

In de wet wordt ook een opsomming gegeven van degenen die niet bevoegd zijn om gezag uit te oefenen. Dat zijn:

• Minderjarigen
• Iemand die onder curatele is gesteld
• Iemand die geestelijk gestoord is

  Als beide ouder het gezag uitoefenen en 1 van hen wordt onbevoegd, dan wordt het gezag voortaan door de andere ouder alleen uitgeoefend (art. 1:253q lid 1 BW). Als de grond van de onbevoegdheid wegvalt, herleeft het gezag van rechtswege. Als beide ouders onbevoegd worden tot het gezag, dan benoemt de rechter een voogd (art. 1:253q lid2 BW).
  

  Wanneer heb je gezamenlijk ouderlijk gezag?

  Van rechtswege

  • Tijdens het huwelijk hebben de ouders gezamenlijk gezag over de kinderen die zij gezamenlijk hebben (art. 1:251 lid 1 BW)
  • Dit geldt ook bij geregistreerd partnerschap (art. 1:253aa BW)
  • Ook ontstaat er gezag als de juridische ouders pas na de geboorte van het kind in het huwelijk treden of een geregistreerd partnerschap aangaan. Dit staat niet in de wet maar wordt algemeen zo aangenomen.

Gezamenlijk ouderlijk gezag bij huwelijk of geregistreerd partnerschap van twee vrouwen

Onder bepaalde voorwaarden kan er gezamenlijk gezag ontstaan tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap, ook al staat het kind niet in familierechtelijke betrekking tot een van de ouders (art. 1:253sa BW). De voorwaarden zijn:

• Het kind is tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap geboren
• Het kind staat niet in een familierechtelijke betrekking tot een andere ouder

Deze mogelijkheid is van belang voor een huwelijk of geregistreerd partnerschap van twee vrouwen van wie een van beiden de moeder van het kind is (bv door een donorinseminatie) en de (huwelijks)partner van de moeder niet de ouder is van het kind. Die partner (mee-moeder) krijgt dan samen met de moeder van rechtswege het gezag. Als het kind bij de geboorte al een andere ouder heeft, dan krijgt de partner van de moeder dus geen gezag van rechtswege.

Geen gezamenlijk gezag bij huwelijk of geregistreerd partnerschap van twee mannen

Als het gaat om ene huwelijk tussen twee mannen, dan kan van rechtswege geen gezag ontstaan. Dit is zo omdat er uit een relatie van twee mannen geen kind geboren kan worden. Er is altijd een andere ouder met wie het kind in een familierechtelijke relatie staat (namelijk de moeder).

Ouderlijk gezag bij samenwonen

Ook als je niet bent getrouwd of geen geregistreerd partnerschap hebt kan je gezamenlijk ouderlijk gezag hebben. Dat kan door een aantekening in het Centraal Gezagsregister (art. 1:252 BW en art. 1:244 BW). De voorwaarden hiervoor zijn:

• Beide ouders staan in familierechtelijke relatie tot het kind (bv de man heeft het kind erkend)
• De ouders zijn niet met elkaar getrouwd (of geregistreerd partnerschap)
• Het moet een gezamenlijk verzoek zijn

Gezamenlijk gezag na echtscheiding

Na ontbinding van het huwelijk of na een scheiding van tafel en bed blijven de ouders beiden het gezamenlijk gezag uitoefenen (art. 1:251 lid 2 BW)

Als de ouders na de scheiding het gezamenlijk ouderlijk gezag blijven uitoefenen, betekent dit niet dat de niet-verzorgende ouder zich met iedere aangelegenheid betreffende het kind mag bemoeien. De verzorgende ouder neem de dagelijkse beslissingen. De niet-verzorgende ouder kan, samen met de verzorgende ouder belangrijke beslissingen nemen. Wat deze belangrijke zaken zijn kan je opnemen in het ouderschapsplan.

Wat moet er in het ouderschapsplan staan?

Als je een verzoek tot echtscheiding indient moet het verzoekschrift een ouderschapsplan bevatten. In het ouderschapsplan moet worden vastgelegd

• op welke wijze de ouders de zorg- en opvoedingstaken vormgeven
• hoe de omgang wordt geregeld
• op welke wijze je elkaar informatie verschaft over de kinderen
• hoe de kosten van verzorging en opvoeding worden verdeeld (art. 815 Rv)

  Wil je op een makkelijke manier een ouderschapsplan opstellen? Gebruik dan deze link naar de templates: ouderschapsplan opstellen

  Wijzigt het gezag door echtscheiding?

Uitgangspunt is dat het gezamenlijk gezag na de echtscheiding ongewijzigd blijft. Beide ouders houden gezag over hun kinderen, ook na de scheiding. Als je als ouder een verzoek wilt doen de andere ouder het gezag te ontnemen, dan moet je een goede reden hebben. Het feit dat je als ouders met elkaar niet meer goed overweg kunt is onvoldoende reden voor een rechter om eenhoofdig gezag toe te kennen. Het kind mag niet klem of verloren raken tussen de ouders (art. 1:251a lid 1 sub a en b BW). Het gezag kán dus wel wijzigen na de echtscheiding, maar daar moet dan wel een hele goede reden voor zijn. De rechter beslist of die reden aanwezig is.

Gezag na hertrouwen

Als na de scheiding een van de ouders het gezag alleen uitoefent en de ouders hertrouwen met elkaar, dan krijgen zij beiden automatisch weer het gezamenlijk ouderlijk gezag (art. 1:253 lid 1 BW).

Geschil voorleggen aan de rechter

Als je gezamenlijk gezag hebt en niet met elkaar tot overeenstemming kunt komen over een bepaald punt, dan kan je dit voorleggen aan de rechter. De rechter zal dan eerst proberen jullie tot overeenstemming te krijgen. Als dat niet lukt, neemt de rechter een beslissing in het belang van het kind.

Wat is voogdij?

Voogdij is het gezag over minderjarige kinderen dat wordt uitgeoefend door derden die niet de ouders zijn van het kind. Voogdij kan zowel door een natuurlijke persoon worden uitgeoefend als door een rechtspersoon (dus bijvoorbeeld een instantie).

Hoe krijg je de voogdij over een kind?

Lees daarover meer op de pagina van de rijksoverheid: voogdij over een kind aanvragen

Of de pagina van de consumentenbond: de voogdij regelen, hoe doe je dat?

Wat is het verschil tussen voogdij en gezag

Gezag en voogdij lijken inhoudelijk sterk op elkaar. Het grote verschil is dat bij gezag de ouders het recht en de plicht hebben hun kind te verzorgen en op te voeden. De voogd hoeft de verzorging en opvoeding niet zelf te doen. De voogd houdt wel de verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding, ook als het is toevertrouwd aan derden. De verplichting van de voogd beperkt zicht tot het zorgdragen voor de verzorging en de opvoeding van de minderjarige, overeenkomstig diens vermogen. De voogd hoeft, anders dan de ouders, niet zelf bij te dragen in de kosten van verzorging en opvoeding van het kind. Behalve als er sprake is van gezamenlijke voogdij. Dan zijn beide voogden onderhoudsplichtig, maar alleen zolang de voogdij voortduurt (art. 1:282 lid 6 BW)

Hoe ontstaat voogdij?

Voogdij kan ontstaan op 2 manieren

• de ouder die het gezag heeft overlijdt en neemt in zijn testament een voogd op (testamentaire voogdij) De voogdij ontstaat op het moment dat de voogd de voogdij aanvaard (art. 1:280 BW)
• de rechter benoemd een voogd (datieve voogdij, art. 1:295 BW)

Wat is testamentaire voogdij?

In een testament of door een aantekening in het gezagsregister kan je als ouder bepalen welke persoon(of personen) na je dood voortaan de voogdij over je kinderen zal uitoefenen (art. 1:292 BW). Je kan geen rechtspersoon aanwijzen als voogd. Dat kan alleen een rechter. Als beide ouders in een testament een andere voogd hebben aangewezen zal bij gelijktijdig overlijden (bijvoorbeeld bij een ongeluk) de rechter beslissen wiens beschikking de voorkeur heeft (art. 1:192 lid 3 BW). Voor het formulier over het aanwijzen van een voogd: voogd aanwijzen

Einde van de voogdij

De voogdij eindigt:

• wanneer de voogd vraagt ontslagen te worden op een van de volgende gronden: – geestelijk of lichamelijk gebrek, leeftijd van 65 bereikt, als een ander de voogdij overneemt
• als de minderjarige meerderjarig wordt
• wanneer de voogd onbevoegd wordt (bijvoorbeeld bij onder curatele stelling). De rechter vervangt de voogd dan door een andere voogd.
• Door een gezagsontnemende kinderbeschermingsmaatregel.

En als waarschuwing 😊
Vader verliest voogdij over kinderen na plaatsen prank-video

Voogdij en gezag bij scheiden | Hoe zit het nou precies
Wil je meer informatie of heb je vragen over je eigen situatie? Aarzel dan niet om even vrijblijvend contact met ons op te nemen. Je kan ons contactformulier invullen en wij nemen dan dezelfde dag nog contact met je op.
fotomateriaal: emojipedia, pixabay, giphy,