Echtscheidingsprocedure ? | Hoe verloopt je scheiding | Makkelijke uitleg

Mirjam Timmerman

De echtscheidingsprocedure is de procedure bij de rechtbank die je moet volgen om je echtscheiding te kunnen regelen. Dat is best intimiderend, want hoe werkt dat dan allemaal precies? Vaak worden er veel ingewikkelde termen gebruikt zodat je al snel het overzicht kwijt raakt. We nemen je stap voor stap mee door de echtscheidingsprocedure, maar dan op een makkelijke manier uitgelegd. Zo weet je precies hoe je scheiding verloopt en wat je mogelijkheden zijn. Wil je even wat vragen over je eigen scheiding? Dan kan je ons altijd bereiken via deze contactgegevens.

Hoe begint en verloopt een echtscheidingsprocedure?

Voor een echtscheiding moet je naar de rechter. Maar je kan niet zomaar zelf naar de rechtbank stappen. De echtscheidingsprocedure moet worden gevoerd door een advocaat. Dus de eerste stap is: je hebt een advocaat nodig. Je kan zelf naar een advocatenkantoor gaan, of je kan een organisatie benaderen die een geschikte advocaat voor je heeft of vindt. Bijvoorbeeld het juridisch loket.  Nog makkelijker is om een organisatie te vinden die al het regelwerk rondom de scheiding voor je overneemt, inclusief het vinden van de advocaat, zoals Stichting Oprechtscheiden.

Kan je een echtscheiding aanvragen zonder advocaat?

Een echtscheiding aanvragen zonder advocaat lukt niet. De echtscheidingsprocedure valt onder het civiel recht en daarom is het inschakelen van een advocaat verplicht. Je hoeft niet altijd zelf naar een advocaat te stappen. Vaak is het ook zo dat je mediator een samenwerking met een advocaat heeft, of dat een organisatie de gehele scheiding regelt. In zo’n geval hoef je dus niet zelf een advocaat te zoeken. Maar degene die je scheiding regelt moet wel altijd met een advocaat samenwerken. Zonder advocaat kan je niet naar de rechtbank. En dus kan je dan niet scheiden.

Hoe werkt het indienen van het verzoekschrift?

De advocaat gaat namens jou (of jullie) naar de rechtbank. Dat hoeft niet fysiek, maar gaat vaak ook schriftelijk. Dat noemen we dan: het indienen van het verzoekschrift. Dat kan je zo zien: jullie geven bij de advocaat aan dat je wilt scheiden. De advocaat maakt hiervan een verzoekschrift (zet het verzoek op papier, in fraaie juridische bewoordingen). De advocaat vraagt dus aan de rechter om een uitspraak te doen over jullie echtscheiding. Dit verzoekschrift is schriftelijk en wordt naar de rechtbank gestuurd. De datum waarop de rechtbank het verzoekschrift ontvangt heet de datum van indiening. Deze datum is soms belangrijk in verband met toeslagen of de koop van een nieuwe woning. Indienen is dus het papier van de advocaat waarop staat dat jullie willen scheiden en dat bij de rechtbank wordt ontvangen.

Procedure echtscheiding eenzijdig verzoek of gezamenlijk verzoek

Er zijn twee verschillende manieren waarop je kunt scheiden: 1.  je bent het met elkaar eens dat je gaat scheiden en 2. je bent het niet met elkaar eens, met andere woorden, een van jullie wil scheiden en de ander verzet zich daartegen. In het eerste geval spreek je van een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding (je doet samen het verzoek) en in het tweede geval spreek je van een eenzijdig verzoek tot echtscheiding (een van jullie verzoekt de echtscheiding). Dit is een belangrijk verschil, want hierop volgt een andere vervolgprocedure.

Wat is een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding?

Als je samen het verzoek tot echtscheiding doet kan je samen 1 advocaat gebruiken. Dit heet een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding. Met de advocaat, of de mediator waarmee de advocaat samenwerkt, stellen jullie een echtscheidingsconvenant op. Als jullie minderjarige kinderen hebben moet je ook een ouderschapsplan opstellen. Een makkelijke manier om dat gratis te doen kan je hier vinden: gratis echtscheidingsconvenant en ouderschapsplan maken.

De advocaat of mediator maakt van jullie convenant en ouderschapsplan een verzoekschrift en dient dat in bij de rechtbank. De rechter behandelt jullie stukken zonder dat je erbij aanwezig hoeft te zijn. Als de rechter iets in het ouderschapsplan of echtscheidingsconvenant vind dat vreemd lijkt, dan kan de rechter om opheldering vragen. De rechter kan je kind uitnodigen voor een kindgesprek of jullie oproepen om een toelichting te geven. Je krijgt dan een oproep van de rechter zodat de rechter even wat duidelijkheid kan vragen. Als je convenant en ouderschapsplan in orde zijn handelt de rechter de scheiding schriftelijk af. Omdat het verzoek gezamenlijk is zijn er geen wachttermijnen.

Wat is een eenzijdig verzoek tot echtscheiding?

Als jij wel wilt scheiden en je partner niet, of andersom, dan kan de ander de scheiding niet tegenhouden. Je kan altijd een eenzijdig verzoek tot echtscheiding indienen. Dit betekent dat alleen 1 van beide partijen de scheiding aanvraagt. De andere partij krijgt de mogelijkheid om zich te verweren door het indienen van een verweerschrift. Ook dit moet een advocaat doen. Je hebt bij een eenzijdig verzoek dus allebei een eigen advocaat nodig. In het verweerschrift geeft de advocaat aan waarom je het niet eens bent met de echtscheiding of de financiële of praktische gevolgen daarvan.

Hoe verweer je je tegen de echtscheiding?

Als je partner een echtscheidingsverzoek heeft ingediend heb je twee mogelijkheden: Je bent het niet eens met het echtscheidingsverzoek en dient een verweerschrift in. Of je reageert helemaal niet.

Je bent het niet eens met het echtscheidingsverzoek?

Ben je het niet eens met het echtscheidingsverzoek of de daarmee samenhangende verzoeken (nevenverzoeken), zoals alimentatie of een omgangsregeling? Dan heb je 6 weken de tijd om te reageren. Dit gaat in vanaf het moment van ontvangst van het verzoekschrift. Het schriftelijke stuk waarin je advocaat aangeeft waarom je het niet met de scheiding eens bent heet het verweerschrift. Ook hier heb je dus weer een advocaat nodig. Als je meer dat 6 weken nodig hebt kan je advocaat bij de rechter om uitstel vragen. Woon je in het buitenland? Dan krijg je 3 maanden de tijd om het verweerschrift in te dienen bij de rechtbank. Zoek je een voorbeeld van een verweerschrift neem dan even contact met ons op.

Je reageert helemaal niet op het echtscheidingsverzoek?

Reageer je niet op het verzoek om echtscheiding van je partner? Dan beslist de rechter over de inhoud van de echtscheiding (dus ook over alimentatie en omgang met de kinderen). Je krijgt dan de beslissing over de echtscheiding toegestuurd. Je partner heeft in dit geval een wachttermijn van 6 weken omdat jij 6 weken de tijd krijgt om te reageren.

Wat is een referteverklaring?

Wil je niet reageren op het verzoek tot scheiden van je partner, dan kan je een referteverklaring afgeven. Je ziet dan af van verweer. Ook dit moet een advocaat voor je doen. Je laat dan schriftelijk weten dat je afziet van verweer. Je laat de beslissing over de scheiding (inclusief de financiële en praktische zaken) over aan de rechter. Je verklaart dan dat je een kopie van het verzoekschrift hebt ontvangen en dat je geen verweerschrift wil indienen. De verweertermijn (van 6 weken of 3 maanden, zie vorige kopje) hoeft nu niet meer afgewacht te worden.

Je wilt scheiden maar weet niet waar je partner woont?

Als je wilt scheiden maar niet weet wat de woon- of verblijfplaats van je partner is kom je voor een lastig probleem. Gelukkig kan dit wel opgelost worden. Je kan een eenzijdig verzoek tot echtscheiding indienen bij de rechtbank. Je advocaat krijgt de plicht om bekend te maken dat je de scheiding hebt aangevraagd. Je partner krijgt dan 3 maanden de tijd om hierop de reageren. Komt er geen reactie? Dan kan de rechter de echtscheiding uitspreken zonder dat je partner daarvan op de hoogte is gesteld.

Hoe moet je de verdeling bij de scheiding regelen?

Bij de echtscheiding hoort vaak ook het verdelen van de spullen en het geld. Ook voor de kinderen moet er een verdeling komen. Het uitgangspunt is dat je samen mag beslissen hoe je dit doet en wat de verdeling is. Pas als je daar samen niet uitkomt moet je gaan kijken wat er in jullie huwelijksakte staat. Zijn jullie getrouwd in gemeenschap van goederen? Of op huwelijkse voorwaarden? Hoe jullie de verdeling willen vormgeven kan je opnemen in het echtscheidingsconvenant en het ouderschapsplan.

Wie beslist over de verdeling in de echtscheidingsprocedure?

Als jullie een goed echtscheidingsconvenant hebben met daarin de verdeling van jullie vermogen en spullen, dan zal de rechter jullie verdeling meestal gewoon zo overnemen. En spreek je niets af met elkaar? Of kom je er niet uit samen? Dan bepaalt de rechter hoe de verdeling is. Hetzelfde geldt voor de kinderen. Als jullie goede afspraken vastleggen in een ouderschapsplan, dan neemt de rechter dit zo over. Kom je er niet uit? Dan beslist de rechter.

Wat zijn voorlopige voorzieningen bij echtscheiding?

Omdat de echtscheidingsprocedure soms een aantal maanden in beslag kan nemen kan je beiden vragen om een voorlopige voorziening. Dit is in feite een tijdelijk maatregel die de rechter alvast kan uitspreken voor de duur van de echtscheidingsprocedure. Dat kan bijvoorbeeld gaan over wie van jullie er zo lang in de woning kan blijven, of waar de kinderen blijven totdat er meer duidelijkheid is. Dit speelt dus alleen in gevallen waar jullie het niet met elkaar eens kunnen worden en de echtscheidingsprocedure langere tijd in beslag gaat nemen. De bodemprocedure is de echtscheiding zelf.

Uitspraak van de echtscheiding door de rechtbank

Hoe lang het duurt voordat de rechter uitspraak doet over de echtscheiding is afhankelijk van inhoud van de scheiding. Ook hoe druk het is bij de rechtbank en bij welke rechtbank de scheiding wordt ingediend speelt mee. Er zijn namelijk 11 rechtbanken in Nederland (zie adressen onder aan dit artikel) en niet allemaal hebben ze het even druk. Hierdoor is er moeilijk een algemeen antwoord te geven. Je advocaat kan je hierover meer vertellen en een inschatting maken voor jullie specifieke geval. Als er een zitting is geweest laat de rechter aan het einde van de zitting weten op hoeveel weken jullie kunnen rekenen.

Wat is de echtscheidingsbeschikking?

De beslissing van de rechter wordt vastgelegd op papier. Dat is de echtscheidingsbeschikking. De rechtbank stuurt na de uitspraak de beschikking naar de advocaat. De advocaat stuurt de beschikking door naar jou en je partner.

Kan je in hoger beroep tegen de echtscheiding?

Als een van jullie beiden het niet eens is met de uitspraak van de rechter, dan kan je tegen de uitspraak in hoger beroep. Je advocaat moet dan bij het Gerechtshof hoger beroep instellen. Dit moet binnen drie maanden nadat je de uitspraak (de echtscheidingsbeschikking dus) hebt ontvangen.

Wat is cassatie in de echtscheidingsprocedure?

Als je het ook niet eens bent met de uitspraak van het gerechtshof, dan kan je nog een stapje verder gaan. Je advocaat kan dan in cassatie bij de Hoge Raad. De Hoge Raad is het hoogste rechtsorgaan van Nederland. De Hoge Raad gaat niet inhoudelijk naar de echtscheiding kijken maar checkt alleen of er juridisch juiste afwegingen zijn gemaakt door het gerechtshof.

Wat is de akte van berusting?

Als je niet van plan bent om tegen de scheiding in hoger beroep te gaan, kan je de akte van berusting tekenen. Je advocaat stelt deze verklaring voor jullie op. Hiermee geef je aan dat je niet in hoger beroep gaat en dus niet verder gaat procederen. Als jullie beiden de akte van berusting hebben getekend kan de advocaat de scheiding voor jullie inschrijven bij de gemeente. Het moment van inschrijven bij de gemeente is het moment waarop jullie officieel zijn gescheiden.

Waarom moet je de echtscheiding inschrijven bij de gemeente?

Als de rechter uitspraak heeft gedaan in jouw echtscheiding, krijgen jij en je (ex-)partner de echtscheidingsbeschikking toegestuurd (via de advocaat). Deze beschikking moet binnen 6 maanden bij de gemeente worden ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Meestal doe de advocaat dit voor jullie. Maar hou het wel even in de gaten, anders blijven jullie gewoon getrouwd.

Wil je de echtscheiding inschrijven vóór het verlopen van de hoger beroepstermijn?

Dat kan met de akte van berusting. Als jullie deze beiden hebben ondertekend kan de advocaat de scheiding voor jullie inschrijven bij de gemeente. Op die manier hoef je niet te wachten totdat de termijn voor hoger beroep voorbij is. De akte van berusting is de schriftelijke akte waarin jullie beiden verklaren dat jullie niet in hoger beroep zullen gaan tegen de echtscheiding.

Wat is een akte van non-appèl?

Jij en je partner hebben nooit een akte van berusting ondertekend en de scheiding is al meer dan een half jaar geleden? Dan heb je een akte van non-appèl nodig om de echtscheiding alsnog te kunnen inschrijven. Dit is een verklaring van de rechtbank dat jullie geen hoger beroep hebben ingesteld. De akte van non-appèl vraag je aan bij de rechtbank die uitspraak heeft gedaan in de echtscheidingsprocedure. Je hebt ook een akte van non-appèl nodig als je je scheiding in het buitenland wilt inschrijven.

Hoe lang duurt de echtscheidingsprocedure?

Hoe lang de echtscheidingsprocedure duurt is helemaal afhankelijk van de inhoud van de scheiding. Het kan binnen 6 weken helemaal rond zijn, maar het kan ook meer dan een jaar duren, of zelfs nog langer.

Hoe lang duurt de scheiding na het convenant?

Als jullie het echtscheidingsconvenant klaar hebben is het moeilijkste deel achter de rug. Alle afspraken staan dan op papier. De rechter hoeft er alleen nog maar een klap op te geven. Uiteraard checkt de rechter ook de inhoud. Maar als er geen bijzonderheden zijn kan het snel afgehandeld worden. Dit kan soms zelfs binnen 4 weken.

Meer informatie over de echtscheidingsprocedure

Wil je graag wat weten over je eigen echtscheidingsprocedure? Neem dan even vrijblijvend contact met ons op. We beantwoorden je vragen altijd zo snel mogelijk. Dit is de link naar onze contactgegevens.

Je kan ook even een kijkje nemen op de site van de Rechtspraak of de Rijksoverheid

Wil je een akte opvragen bij de rechtbank? Dit zijn de 11 rechtbanken van Nederland met een link naar hun contactgegevens: