In tijden van verandering en stress tijdens de scheiding kunnen zaken op scherp komen te staan. Tussen jou en je ex. Maar soms zelfs ook tussen jou en je kind. Dat gaat meestal om kleine dingen, maar soms kan dit groter worden. Fijn om dan helder te hebben wat de rechten van je kind zijn, ten tijde van scheiding en ook daarbuiten.
Ik heb gemerkt dat ouders deze rechten niet altijd goed kennen. Wat deze dan concreet betekenen in de dagelijkse praktijk. En daardoor soms voorbij gaan aan het belang van hun kind. Terwijl ze in de volle overtuiging zijn dat ze juist handelen vanuit het belang van het kind. Om hierover zo goed mogelijk voorbereid te zijn, geef ik je in het kort een aantal formele rechten van een kind. En wat zijn jullie rechten en plichten als ouders.
De basis: rechten van je kind
Om te beginnen gaat het bij echtscheiding om de wensen en behoeften van je kind. Parallel daaraan lopen de rechten van je kind. Ik maak je graag bewust van deze rechten, zodat jij kunt kijken waar je – vanuit deze wettelijke kaders – weer ruimte kunt scheppen voor je kind, en daardoor ook voor jezelf. Want soms is de uitkomst dan niet leuk, maar geeft de duidelijkheid erover lucht – in een periode waarin er al genoeg onzeker is.
De invulling: behoeften van je kind
De levensfase van je kind is leidend voor de beslissingen die je voor en met hem neemt. Wat past bij zijn ontwikkeling en zijn dagelijkse leven? Denk aan verplichtingen (school), zijn sociale netwerk (vrienden en familie), waar ‘beweegt’ hij zich in zijn vrije tijd (sport, clubs, uitgaan, vader-moeder). Welke woon-vorm en frequentie is daar het meest ondersteunend aan? En hoe is dit ook haalbaar voor jou en de andere ouder. Zodat je er zoveel mogelijk kunt zijn voor jezelf, en voor je kind.
Wettelijke regelingen
Ik heb een aantal wettelijke regelingen voor je samengevat. Waar heeft jouw kind recht op:
- Faciliteren om zichzelf te helpen
De Jeugdwet 2015 geeft het belang aan dat jeugdigen regie blijven houden over hun leven, en dat ze samen met hun eigen omgeving naar eigen oplossingen mogen zoeken. Gebruik makend van de eigen kracht van jeugdigen, ouders en hun sociale netwerk.
- Recht op omgang met beide ouders en familie
Het Recht op Omgang geeft aan dat kinderen recht hebben op contact met beide ouders (wel en niet gezaghebbend), en degenen die ‘in nauwe persoonlijke betrekking met hem staan’ (=’family life’). Ook al woont het kind bij jou, hij of zij heeft het recht om je partner te zien. Sterker nog, er is zelfs een verplichting tot omgang met het kind. De rechter kan op verzoek een regeling over dit omgangsrecht vaststellen.
- Recht op duidelijkheid over zijn zorg en opvoeding
De Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding stelt een verplicht Ouderschapsplan (bij echtscheiding/ontbinding huwelijk en geregistreerd partnerschap) met duidelijke afspraken over de opvoeding en verzorging van jullie kind. Een onderdeel van het plan is het opstellen van een omgangsregeling, waarbij je kind en zijn leefpatroon (op basis van bovengenoemde leeftijdsfase) betrokken moet worden.
- Gehoord worden in zijn wensen
Kinderen van diverse leeftijden hebben verschillende rechten in het meepraten over zaken die hen rechtstreeks raken, zoals een ouderschapsplan en een omgangsregeling.
Informele rechtsgang
Kinderen tot 16 jaar zijn geen formele rechtspartij, maar moeten wel gehoord worden. Dit heet de informele rechtsingang.
Het Hoorrecht biedt kinderen vanaf 12 jaar de gelegenheid om hun mening kenbaar te maken aan de kinderrechter, via een brief of telefonisch contact. De rechter kan dan afwegen of, en hoe, zijn stem wordt meegenomen.
Een kind onder 12 jaar heeft geen wettelijk hoorrecht, maar veel kinderrechters zijn wel bereid naar ze te luisteren. Ze moeten dan zelf een briefje (laten) schrijven waarin ze aan de rechter vragen of ze hun mening mogen geven.
Formele rechtsgang
Vanaf 16 jaar is een kind nog minderjarig maar krijgt het wel fundamentele procesrechten als hij bepaalde wensen heeft rondom bijvoorbeeld de omgang. Dit heet de formele rechtsingang.
Hij kan een verzoekschrift, bezwaar, of beroep indienen met toestemming van zijn wettelijke vertegenwoordiger. Een rechter zal het kind vragen op welke manier hij is betrokken bij het opstellen van het ouderschapsplan, en of hij zijn wensen heeft kunnen vertellen aan zijn ouders. Als hij dit nog niet heeft gedaan, dan zal dit een formeel verzoek van de rechter kunnen zijn om dit alsnog te doen voor de omgangsregeling in deze levensfase.
Er kan ook een juridisch conflict spelen tussen een 16-jarige en gezaghebbende ouder, of een ouder is niet bereid om als procespartij van de minderjarige op te treden. De rechtbank wijst dan een bijzondere curator toe die de belangen van het kind in een gerechtelijke procedure behartigt.
Vanaf 18 jaar
Kinderen vanaf 18 jaar zijn volwassen, en mogen vanaf dat moment zelf kiezen. Echter, mijn ervaring is dat – vanuit een diep gewortelde basis-loyaliteit aan beide ouders – het lastig blijft voor een kind om te kiezen. Hoe oud ze ook zijn. Daarom pleit ik zelfs op oudere leeftijd voor onderlinge afstemming en overleg voor een ‘door allen gedragen besluit’. Want kiezen is een heel spannend onderwerp… en is het van belang om als ouder zoveel mogelijk de verantwoordelijkheid te blijven voor de uiteindelijke keuze. Zodat een kind niet het ‘juk’ van kiezen op zijn schouders voelt, nu of later.
Wijziging in de omgangsregeling
Een wijziging in de omgangsregeling, ook wel genoemd recht op herziening omgang bij gewijzigde omstandigheden, kan worden aangevraagd als:
– Leefomstandigheden en daardoor wensen van een kind zo zijn veranderd dat huidige omgang niet praktisch is,
– Het vaststellen van de vorige omgangsregeling is gebeurd op basis van onjuiste of onvolledige gegevens,
– Kinderen op een leeftijd komen dat zij formeel gehoord moeten worden over de omgang en andere onderwerpen die hen direct raken.
Recht op hulp
De ‘ouderschapsbelofte’ houdt in dat ouders met gezag de plicht en het recht hebben om een minderjarig kind te verzorgen en op te voeden. Hierbij gaat het ook om de verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en het bevorderen van de ontwikkeling en de persoonlijkheid van het kind. Dus (informele en professionele) hulp en steun aan een kind, als hij dat nodig heeft. Dit mag een ouder niet tegenwerken.
Kindbehartiger
Waarom vertel ik je dit? Naast de sociaal-emotionele ondersteuning van kinderen, ben ik juridisch onderlegd als Kindbehartiger (www.kindbehartiger.nl) om kinderen een stem te geven bij echtscheiding. Wat hij belangrijk vindt, vanuit zijn perspectief. Ik kan vanuit die rol ook meekijken hoe de stem van jouw kind tot zijn recht komt in jullie dagelijkse praktijk van co-ouderschap. Op deze manier kan dit jullie helpen om een gedragen besluit te nemen.
Uitwisselen en ontdekken
Het klinkt zo logisch en simpel allemaal, maar het is op het moment suprême echt niet even makkelijk. Zou je willen weten hoe deze rechten van toepassing zijn voor jullie specifieke situatie? Of heb je behoefte aan handvatten voor het ondersteunen van je kind na de scheiding?
Neem gerust contact met me op
Of kom naar 1 van mijn workshops en activiteiten. Kijk voor meer informatie even op mijn eigen pagina op deze site.
Zo ontdek je – ook met andere ouders – hoe je ook in deze lastige situatie staande blijft. Kennis en inzichten geven je geruststelling, helderheid, kracht en vertrouwen om stappen te zetten. Zelf en met je kind.
Ik wens je alle goeds en liefde,
Groet Kim van My Tree House
Ken je de rechten van je kind bij echtscheiding…
…is geschreven door Kim Oostveen. Met haar organisatie My Tree House helpt ze ouders die gescheiden zijn, of nog midden in de scheiding zitten. Middenin de lastige situatie van een scheiding helpt ze je kind de held in zichzelf te ontdekken. De komende activiteit start al op 22 december: dus meld je snel aan!
