Pensioen wijzigen na de scheiding: kan dat nog?

Een rustige uitleg voor als je het even niet meer weet

Als je gaat scheiden, moet je samen veel beslissingen nemen. Over de kinderen, de woning, jullie financiën… en vaak ook over het pensioen. Maar pensioen voelt voor veel mensen als een ver-van-je-bed-onderwerp: je kunt het niet vasthouden, je ziet het niet, en het gaat over “later”.

Juist daarom komt het vaak voor dat mensen pas na de scheiding ontdekken dat de pensioenafspraak toch anders zou moeten.
Misschien voelt het niet eerlijk. Misschien is er een foutje gemaakt. Of misschien kijk je nu helderder naar jullie toekomst.

Dan ontstaat vanzelf de vraag:
Kun je pensioenafspraken eigenlijk nog veranderen als de scheiding al rond is?

Het antwoord is: soms wel, soms niet.
En dat leg ik hieronder heel rustig en helder uit.

Waarom pensioen na een scheiding zo ingewikkeld voelt

Pensioen is een onderwerp dat niet in het “nu” leeft. Daardoor krijgt het tijdens de scheiding vaak minder aandacht dan het verdient. Veel mensen tekenen het convenant zonder precies te begrijpen wat de pensioenafspraak echt betekent.

Pas later, wanneer de emoties zakken en de rust terugkomt, zie je beter wat er staat.
En dan kan het knagen.

Daarom is het goed om te weten wat er nog wél mogelijk is — en waar de grenzen liggen.

1. Samen opnieuw afspraken maken (dit kan altijd)

De meest vriendelijke en eenvoudige route is: jullie maken samen nieuwe afspraken.

Dat leg je vast in een aanvullend convenant: een korte aanvulling op jullie bestaande echtscheidingsconvenant.

Dit werkt vooral goed wanneer jullie het allebei eens zijn dat:

• de eerdere afspraak niet passend voelt,
• er een misverstand was,
• of jullie samen tot een eerlijkere oplossing zijn gekomen.

Belangrijk om te weten

Deze nieuwe afspraak geldt tussen jullie, maar het pensioenfonds hoeft deze wijziging niet automatisch te verwerken.

Dat klinkt ingewikkeld, maar in de praktijk is het goed oplosbaar:
je kunt elkaar onderling compenseren, zonder dat het pensioenfonds iets moet veranderen.

2. Het pensioenfonds vragen of zij de wijziging kunnen verwerken

De tweede optie is dat jullie met jullie nieuwe afspraken naar het pensioenfonds stappen en vragen:

“Willen jullie dit aanpassen?”

Het eerlijke antwoord:
De meeste pensioenfondsen doen dat niet meer zodra de scheiding is verwerkt.

Waarom niet?
Omdat zij gebonden zijn aan strikte wettelijke regels. Ze willen zekerheid en duidelijkheid — dat voorkomt problemen in de toekomst.

Wanneer maken pensioenfondsen soms een uitzondering?

Bijvoorbeeld als:

• de eerste melding niet goed is doorgekomen,
• er een fout in hun administratie zit,
• of als er nog geen enkele uitbetaling is begonnen.

Je kunt het dus altijd proberen, maar het is goed om er rekening mee te houden dat de kans klein is.

3. Een rechter kan de pensioenafspraak veranderen (maar dit gebeurt zelden)

Soms is er écht iets mis.
Een fout, een vergissing, of een afspraak die zo onbedoeld en onredelijk uitpakt dat die niet kan blijven staan.

In zulke uitzonderlijke situaties kan de rechter bepalen dat de afspraak moet worden aangepast.

Maar dit gebeurt niet vaak — de lat ligt hoog.
De rechter kijkt streng, juist omdat pensioen grote gevolgen heeft voor later.

Wanneer kun je pensioen wél makkelijk aanpassen?

Niet alles rondom pensioen is “in beton gegoten”.
Sommige onderdelen kun je wél relatief eenvoudig wijzigen, zoals:

• afspraken over het bijzonder partnerpensioen (bij overlijden),
• onderlinge compensatie-afspraken,
• aanvullende regelingen die buiten de wettelijke standaard vallen.

Hier is de praktijk veel soepeler.

Wanneer is wijzigen bijna onmogelijk?

Vooral bij onderdelen die vallen onder de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding — de standaard wettelijke verdeling van pensioen, zoals:

• pensioenverevening
• conversie (waarbij ieders deel wordt omgezet naar een eigen pensioen)

Zodra het pensioenfonds dit heeft verwerkt, is aanpassen vrijwel altijd uitgesloten.

Wat is pensioenverevening?

Pensioenverevening betekent dat jullie het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd, eerlijk verdelen.
Als je later met pensioen gaat, krijgt je ex-partner een deel van jouw pensioen én jij een deel van dat van je ex. Het blijft dus één gezamenlijk pensioenpotje dat bij uitkering wordt gesplitst.

In één zin:
Verevening = jullie delen later elkaars pensioenuitkering.

Wat is conversie?

Conversie gaat een stap verder. Het pensioen van jullie beiden wordt omgezet in twee volledig gescheiden pensioenen.
Je ex-partner krijgt dan een eigen pensioenrecht bij het pensioenfonds, los van jouw pensioen. Jullie zijn financieel helemaal losgekoppeld voor wat betreft pensioen.

In één zin:
Conversie = jullie maken twee aparte pensioenpotjes, die niets meer met elkaar te maken hebben.

Wat kun je het beste doen als je toch iets wilt wijzigen?

Een rustige en effectieve aanpak ziet er zo uit:

1. Maak samen nieuwe afspraken en zet die op papier (aanvullend convenant).
2. Informeer het pensioenfonds en vraag wat zij kunnen betekenen.
3. Lukt dat niet? Dan kun je bekijken of er sprake is van een fout of vergissing.
4. En tenslotte: kies voor een onderlinge compensatie als het fonds niet kan wijzigen.

Tot slot: je hoeft dit niet alleen te begrijpen

Pensioen lijkt ingewikkeld, maar uiteindelijk draait het om iets eenvoudigs:
een eerlijke verdeling van wat jullie samen hebben opgebouwd.

Of je de afspraken nog kunt wijzigen, hangt af van het soort afspraak, het pensioenfonds en jullie onderlinge bereidheid om mee te denken.

Wij helpen je stap voor stap verder, zodat er weer rust, overzicht en vertrouwen ontstaat.