Wat zijn de fiscale en financiële gevolgen van een scheiding van tafel en bed?

Een scheiding van tafel en bed klinkt misschien ouderwets, maar het is een juridische constructie die nog altijd actueel is – en soms juist heel praktisch. Het is eigenlijk een tussenoplossing: je blijft officieel getrouwd, maar jullie leven gescheiden van elkaar. Deze vorm wordt vaak gekozen door stellen die wél uit elkaar willen gaan op financieel of praktisch vlak, maar die in de basis nog een goede relatie met elkaar hebben en bijvoorbeeld samen ouders willen blijven, of zelfs nog in hetzelfde huis wonen.

Voor sommige mensen is dit geen 'echte' scheiding in emotionele zin, maar puur een regeling om zaken beter te organiseren. Denk aan situaties waarin het financieel niet haalbaar is om twee huishoudens te runnen, of waar het fiscaal gunstiger is om voorlopig getrouwd te blijven. In zulke gevallen is de scheiding van tafel en bed meer een middel dan een doel.

Maar let op: ook deze vorm van scheiding heeft belangrijke fiscale en financiële gevolgen. Hieronder leggen we uit waar je op moet letten, op korte én lange termijn.

Wat is een scheiding van tafel en bed precies?

Een scheiding van tafel en bed is een officiële procedure via de rechtbank, waarbij je als getrouwd stel juridisch gescheiden gaat leven. Je bent dan niet meer financieel verbonden zoals bij een gewoon huwelijk, maar je blijft op papier nog steeds getrouwd. Dat kan voordelen hebben, maar er zijn ook fiscale aandachtspunten.

Korte termijn: wat verandert er direct?

Belastingaangifte

Vanaf het jaar waarin de scheiding van tafel en bed is uitgesproken, worden jullie fiscaal gezien als alleenstaanden. Dit betekent dat je ieder je eigen belastingaangifte moet doen. Maar: wonen jullie nog steeds onder één dak? Dan mogen jullie ook kiezen om de belastingaangifte voorlopig nog samen te doen. Dat kan fiscaal voordeliger zijn, dus laat je hierover goed adviseren.

Kinderen ten laste

De ouder bij wie de kinderen op 1 januari van het aanslagjaar officieel zijn gedomicilieerd, mag de kinderen fiscaal ten laste nemen. Dit levert een hoger belastingvrij bedrag op. Willen jullie het voordeel verdelen? Dan kun je kiezen voor fiscaal co-ouderschap, waarbij de belastingvoordelen over beide ouders gespreid worden.

Alimentatie

Betaal je alimentatie aan je ex-partner? Dan kun je die onderhoudsbijdragen onder bepaalde voorwaarden fiscaal aftrekken. De ontvangende partner moet die bijdrage dan wel opgeven als belastbaar inkomen. Dit geldt overigens alleen voor partneralimentatie, niet voor kinderalimentatie.

Lange termijn: wat zijn de structurele gevolgen?

Erfrecht

Na een scheiding van tafel en bed vervalt automatisch het wettelijk erfrecht tussen echtgenoten. Je bent dus geen wettelijke erfgenaam meer van elkaar. Wil je dat toch zo houden? Dan zul je een testament moeten laten opmaken waarin je elkaar expliciet benoemt.

Huwelijksquotiënt

Het zogenaamde huwelijksquotiënt, een belastingvoordeel waarbij het inkomen herverdeeld wordt tussen partners, vervalt na een scheiding van tafel en bed. Dit kan vooral nadelig zijn voor de partner met het laagste inkomen, omdat die dan ineens meer belasting moet betalen.

Pensioenrechten

De verdeling van pensioenrechten blijft in jullie eigen handen. In het echtscheidingsconvenant nemen we op hoe jullie dit regelen. Je kunt afspreken om elkaars pensioen met rust te laten, of juist om het eerlijk te verdelen. De wet geeft ruimte, jullie bepalen samen wat het beste werkt.

Waarom kiezen mensen voor deze vorm van scheiden?

Niet iedereen die uit elkaar gaat, wil ook echt definitief ‘scheiden’. Voor sommige stellen is de liefde veranderd in vriendschap, en willen ze samen ouders blijven of elkaar blijven ondersteunen. Soms zijn er ook financiële redenen om het huwelijk te behouden, bijvoorbeeld als één van beiden recht heeft op bepaalde voordelen zolang het huwelijk nog bestaat.

Een scheiding van tafel en bed kan dan uitkomst bieden: jullie regelen de zaken financieel en fiscaal, maar behouden juridisch het huwelijk. Het is dan ook niet zozeer een breuk, maar een constructieve keuze.

Tot slot

Een scheiding van tafel en bed heeft dus impact op je belastingen, je rechten als erfgenaam en je financiële toekomst. Maar het kan tegelijk een slimme en bewuste keuze zijn als je in goede verstandhouding uit elkaar gaat of samen een praktische oplossing zoekt.

Overweeg je zo’n stap? Dan is het verstandig om je goed te laten informeren. Bij Stichting Oprechtscheiden begeleiden we jullie in overleg, met duidelijke afspraken, en nemen we alle juridische en fiscale aandachtspunten mee in het convenant. Zonder gedoe, zonder tegenstellingen. Gewoon goed geregeld.